👉 జాతీయ హైడ్రోజన్ ఎనర్జీ మిషన్ (ఎన్‌హెచ్‌ఎం)

 నేషనల్ హైడ్రోజన్ ఎనర్జీ మిషన్

• ఏమిటి : జాతీయ హైడ్రోజన్ ఎనర్జీ మిషన్ (ఎన్‌హెచ్‌ఎం)
• ఎప్పుడు : 2021-22కేంద్ర బడ్జెట్ లో
• ఎవరు : భారత ప్రబుత్వం
• ఎక్కడ : భారత్ లో
• ఎందుకు : 2022నాటికి 175జి.వా.ల(GW)  పునరుత్పాదక ఇంధన అభివృద్ధికి  

👉 2021-22 కేంద్ర బడ్జెట్ జాతీయ హైడ్రోజన్ ఎనర్జీ మిషన్ (ఎన్‌హెచ్‌ఎం) ను ప్రకటించింది, ఇది హైడ్రోజన్‌ను శక్తి వనరుగా ఉపయోగించుకోవటానికి రోడ్ మ్యాప్‌ను రూపొందిస్తుంది. ఈ చొరవ  వలన  రవాణాను మార్చగల సామర్థ్యాన్ని కలిగి ఉంటుది.

👉NHM చొరవ ఇంధన ప్రత్యామ్నాయ ఎంపిక కోసం భూమిపై అత్యంత విస్తారమైన మూలకాలలో ఒకటి (హైడ్రోజన్) ను ఉపయోగించుకుంటుంది.

 నేషనల్ హైడ్రోజన్ ఎనర్జీ మిషన్ గురించి:

👉 ఆకుపచ్చ విద్యుత్ వనరుల నుండి హైడ్రోజన్ ఉత్పత్తిపై దృష్టి పెట్టాలి (generation of hydrogen from green power resources).

👉 భారతదేశం లో పెరుగుతున్న పునరుత్పాదక సామర్థ్యాన్ని హైడ్రోజన్ ఆర్థిక వ్యవస్థతో అనుసంధానించాలి.

👉2022 నాటికి 175జి.వా.ల(GW)  పునరుత్పాదక ఇంధన అభివృద్ధికి  భారతదేశ ప్రతిష్టాత్మక లక్ష్యం దీని కోసం  2021-22బడ్జెట్‌లో 1500కోట్లు కూడా కేటాయించింది.

👉 హైడ్రోజన్ వాడకం పారిస్ ఒప్పందం ప్రకారం భారతదేశం తన ఉద్గార లక్ష్యాలను సాధించడంలో సహాయపడటమే కాకుండా, శిలాజ ఇంధనాలపై దిగుమతి ఆధారపడటాన్ని కుడా  తగ్గిస్తుంది.

హైడ్రోజన్:

• 👉 ఆవర్తన పట్టికలో హైడ్రోజన్ తేలికైన మరియు మొదటి మూలకం.
• 👉హైడ్రోజన్ బరువు గాలి కంటే తక్కువగా ఉన్నందున, ఇది వాతావరణంలో పైన ఉంటుంది  అందువల్ల దాని స్వచ్ఛమైన రూపం H2లో చాలా అరుదుగా కనిపిస్తుంది.
• 👉ప్రామాణిక ఉష్ణోగ్రత మరియు పీడనం వద్ద, హైడ్రోజన్ ఒక నాన్టాక్సిక్, నాన్మెటాలిక్, వాసన లేనిది, రుచిలేనిది, రంగులేనిది మరియు అధికంగా మండే డయాటోమిక్ వాయువు.
• 👉హైడ్రోజన్ ఇంధనం ఆక్సిజన్‌తో కాల్చిన సున్నా-ఉద్గార ఇంధనం.
• 👉దీనిని ఇంధన కణాలు లేదా అంతర్గత దహన యంత్రాలలో ఉపయోగించవచ్చు.
• 👉ఇది అంతరిక్ష నౌక చోదకానికి ఇంధనంగా కూడా ఉపయోగించబడుతుంది.

హైడ్రోజన్ రకాలు :

గ్రే హైడ్రోజన్:

• 👉 భారతదేశం లో దీనిని  భారీ ఉత్పత్తిని కలిగి ఉంది.
• 👉 హైడ్రోకార్బన్‌ల నుండి సంగ్రహించబడింది (శిలాజ ఇంధనాలు, సహజ వాయువు).
• 👉 By product : CO2

బ్లూ హైడ్రోజన్:

• 👉 శిలాజ ఇంధనాల నుండి వస్తుంది ఇది  పుల్లనిది.
• 👉 By product: CO, CO2
• 👉 By product  అనేవి ఇందులో  సంగ్రహించబడి మరియు  నిల్వ కుడా  చేయబడతాయి, కాబట్టి గే హైడ్రోజన్ కంటే ఇది  మంచిది అని చెప్పవచ్చు .

గ్రీన్ హైడ్రోజన్:

• 👉 పునరుత్పాదక శక్తి (సోలార్, విండ్ వంటివి) నుండి ఉత్పత్తి అవుతుంది.
• 👉 విద్యుత్తు నీటిని హైడ్రోజన్ మరియు ఆక్సిజన్‌గా విభజిస్తుంది.
• 👉 By product : నీరు, నీటి ఆవిరి

ఆసియా-పసిఫిక్ వైఖరి:

• 👉 ఆసియా-పసిఫిక్ ఉపఖండంలో, హైడ్రోజన్ విధాన తయారీ విషయంలో జపాన్ మరియు దక్షిణ కొరియా ముందుఅడుగులో ఉన్నాయి.
• 👉 2017 లో, జపాన్ బేసిక్ హైడ్రోజన్ స్ట్రాటజీని రూపొందించింది, ఇది అంతర్జాతీయ సరఫరా గొలుసు స్థాపనతో సహా 2030 వరకు దేశం యొక్క కార్యాచరణ ప్రణాళికను నిర్దేశిస్తుంది.
• 👉దక్షిణ కొరియా తన హైడ్రోజన్ ఎకానమీ డెవలప్మెంట్ అండ్ సేఫ్ మేనేజ్మెంట్ ఆఫ్ హైడ్రోజన్ యాక్ట్, 2020ఆధ్వర్యంలో హైడ్రోజన్ ప్రాజెక్టులు మరియు హైడ్రోజన్ ఇంధన సెల్ ఉత్పత్తి యూనిట్లను నిర్వహిస్తోంది.
• 👉హైడ్రోజన్ వాహనాలు, ఛార్జింగ్ స్టేషన్లు మరియు ఇంధన కణాలు అనే మూడు ముఖ్య రంగాలతో వ్యవహరించే హైడ్రోజన్ యొక్క ఎకనామిక్ ప్రమోషన్ అండ్ సేఫ్టీ కంట్రోల్ చట్టాన్ని దక్షిణ కొరియా ఆమోదించింది.
• 👉ఈ చట్టం దేశం యొక్క హైడ్రోజన్ ధరల వ్యవస్థకు పారదర్శకతను తీసుకురావడానికి ఉద్దేశించబడింది.

 

భారత దేశంలో ఎలా ??

• 👉భారతదేశం అనుకూలమైన భౌగోళిక పరిస్థితులు మరియు సమృద్ధిగా సహజ మూలకాలు ఉండటం వల్ల ఆకుపచ్చ హైడ్రోజన్ ఉత్పత్తి భారీగా  ఉండే అంచనా ఉంది.
• 👉దేశ పొడవు మరియు వెడల్పు అంతటా గ్యాస్ పైప్‌లైన్ మౌలిక సదుపాయాలను పెంచడంలో ప్రభుత్వం ఉత్సాహాన్ని ఇచ్చింది మరియు పవర్ గ్రిడ్ కోసం సంస్కరణలను ప్రవేశపెట్టింది, స్మార్ట్ గ్రిడ్ల ప్రవేశంతో సహా ప్రస్తుత శక్తి మిశ్రమంలో పునరుత్పాదక శక్తిని సమర్థవంతంగా సమగ్రపరచడానికి ఇటువంటి చర్యలు తీసుకుంటున్నారు.
• 👉పునరుత్పాదక విద్యుత్ ఉత్పత్తి, నిల్వ మరియు ప్రసారానికి సామర్థ్యం అదనంగా, భారతదేశంలో ఆకుపచ్చ హైడ్రోజన్‌ను ఉత్పత్తి చేయడం ఖర్చుతో కూడుకున్నది, ఇది ఇంధన భద్రతకు హామీ ఇవ్వడమే కాక, క్రమంగా స్వయం సమృద్ధిని కూడా నిర్ధారిస్తుంది.

విధాన సవాళ్లు :

• 👉వాణిజ్యపరంగా హైడ్రోజన్‌ను ఉపయోగించడం కోసం పరిశ్రమ ఎదుర్కొంటున్న అతిపెద్ద సవాళ్లలో ఒకటి ఆకుపచ్చ లేదా నీలం హైడ్రోజన్‌ను తీయడం యొక్క ఆర్ధిక స్థిరత్వం.
• 👉కార్బన్ క్యాప్చర్ అండ్ స్టోరేజ్ (సిసిఎస్) మరియు హైడ్రోజన్ ఫ్యూయల్ సెల్ టెక్నాలజీ వంటి హైడ్రోజన్ ఉత్పత్తి మరియు వాడకంలో ఉపయోగించే సాంకేతిక పరిజ్ఞానం ప్రారంభ దశలో ఉన్నాయి మరియు ఖరీదైనవి, ఇవి హైడ్రోజన్ ఉత్పత్తి వ్యయాన్ని పెంచుతాయి.
• 👉 ఇంధన కణాల నిర్వహణ ఖర్చులు ఒక మొక్క పూర్తయిన తర్వాత ఖరీదైనవి.
• 👉హైడ్రోజన్‌ను ఇంధనంగా మరియు పరిశ్రమలలో వాణిజ్యపరంగా ఉపయోగించటానికి అటువంటి సాంకేతిక పరిజ్ఞానం యొక్క ఆర్ అండ్ డిలో భారీ పెట్టుబడి అవసరం మరియు ఉత్పత్తి, నిల్వ, రవాణా మరియు హైడ్రోజన్ కోసం డిమాండ్ సృష్టి కోసం మౌలిక సదుపాయాలు.