తాజ్ మహల్ కాలుష్యం

 తాజ్ మహల్ కాలుష్యం

సందర్భం :

⭐యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశంగా గుర్తింపు పొందిన తాజ్ మహల్‌కు 500 మీటర్ల పరిధిలో అన్ని వాణిజ్య కార్యకలాపాలను నిలిపివేయాలని ఆగ్రా డెవలప్‌మెంట్ అథారిటీని సుప్రీంకోర్టు ఆదేశించింది.

వివరాలు:

⭐వివిధ రకాల కాలుష్యాల నుండి తాజ్ మహల్‌ను రక్షించడంలో వైఫల్యాలపై సుప్రీంకోర్టు పదేపదే దృష్టిని కోరింది.

⭐2018లో, ఇది "ఉదాసీనత" కోసం కేంద్రాన్ని మరియు యుపి ప్రభుత్వాన్ని మందలించింది మరియు మొఘల్-యుగం నిర్మాణాన్ని సంరక్షించడం "నిస్సహాయ కారణం" అని పేర్కొంది.

⭐1970ల నుండి, తాజ్ మహల్ సమీపంలోని పరిశ్రమల నుండి వెలువడే ఉద్గారాలు దానికి 

⭐ ఒకప్పుడు మెరుస్తున్న తెల్లటి పాలరాతి ఉపరితలం రంగుమారి, కొన్ని చోట్ల పసుపు మరియు నలుపు రంగులోకి మారుతున్నాయని ఆందోళనలు వస్తున్నాయ్ . స్మారక చిహ్నాన్ని కాలుష్యం నుండి రక్షించడానికి, కేంద్ర ప్రభుత్వం తాజ్ చుట్టూ 10,400 చదరపు కిలోమీటర్ల విస్తీర్ణాన్ని తాజ్ ట్రాపెజియం జోన్ (TTZ) అని పిలిచింది.

⭐పరిశ్రమలు, ఫౌండరీలు, వాహనాలు, సమీపంలోని మధుర పెట్రోలియం శుద్ధి కర్మాగారం సల్ఫర్ డయాక్సైడ్ వంటి విష వాయువులను విడుదల చేస్తున్నాయని, ఇది స్మారక చిహ్నం మరియు దాని పరిసరాల్లోని ప్రజలకు హానికరం అని న్యాయవాది మరియు పర్యావరణవేత్త MC మెహతా 1984లో సుప్రీంకోర్టులో పిటిషన్ వేశారు. 

⭐అందువల్ల తాజ్‌మహల్‌ను పరిరక్షించేందుకు టీటీజెడ్‌లో వాయు కాలుష్యాన్ని అరికట్టేందుకు తక్షణమే చర్యలు తీసుకోవాలని ఆయన కోర్టును కోరారు.

⭐1996లో, అత్యున్నత న్యాయస్థానం ఒక మైలురాయి తీర్పులో (MC మెహతా vs యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా & ఓర్స్), "TTZలోని వాతావరణ కాలుష్యాన్ని ఏ ధరకైనా తొలగించాలి" అని పేర్కొంది.

⭐సమీపంలోని కోక్/బొగ్గు వినియోగిస్తున్న పరిశ్రమలు స్మారక చిహ్నాన్ని మరియు TTZలో నివసిస్తున్న ప్రజలను దెబ్బతీస్తున్నట్లు గుర్తించింది. జోన్‌లో పనిచేస్తున్న 292 పరిశ్రమలు సహజవాయువును పారిశ్రామిక-ఇంధనంగా మార్చుకోవాలని లేదా తమ ప్రాంతం నుంచి తరలించాలని ఆదేశించింది.

⭐2010లో, నేషనల్ ఎన్విరాన్‌మెంటల్ ఇంజినీరింగ్ రీసెర్చ్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ (NEERI) సమర్పించిన నివేదిక ప్రకారం TTZ ప్రాంతంలో కాలుష్యాన్ని తగ్గించడానికి వివిధ ప్రభుత్వ పథకాలు ఉన్నప్పటికీ, ఐకానిక్ తాజ్ మహల్ నీరు మరియు వాయు కాలుష్యం నుండి ముప్పును ఎదుర్కొంటూనే ఉంది.

⭐1998 మరియు 2000 మధ్య కాలంలో ప్రభుత్వం రూ. 200 కోట్ల కంటే ఎక్కువ వ్యయంతో ప్రాజెక్టులను ప్రారంభించినప్పటికీ, ఆగ్రాలో కాలుష్య స్థాయిలు పెరుగుతూనే ఉన్నాయని సర్వే పేర్కొంది.

⭐బైపాస్‌ను రూపొందించడం, విద్యుత్ సరఫరాలో మెరుగుదలలు మరియు డీజిల్ జనరేటర్‌ల తగ్గింపు సానుకూల ప్రభావాన్ని చూపినప్పటికీ, నైట్రోజన్ ఆక్సైడ్ మరియు కణాల ఉద్గారాలు దశాబ్దం క్రితం కంటే ఎక్కువ స్థాయికి చేరుకున్నాయని అధ్యయనం కనుగొంది, ది గార్డియన్ 2010లో నివేదించింది.

⭐ఇంకా, పారిశ్రామిక విడుదల, మురుగు మరియు ఘన వ్యర్థాలతో కలుషితమైన యమునా నీరు స్మారక చిహ్నాన్ని కూడా దెబ్బతీస్తున్నట్లు NEERI నివేదిక కనుగొంది.

⭐జులై 2018లో, తాజ్ మహల్‌ను రక్షించడంలో అధికారులు చూపిన "నిర్లక్ష్యాన్ని" సుప్రీంకోర్టు ఖండించింది.

⭐2017 డిసెంబర్‌లో స్మారక చిహ్నాన్ని పరిరక్షించాలని కోరినప్పటికీ, స్మారక చిహ్నాన్ని పరిరక్షించేందుకు తీసుకోవాల్సిన చర్యలను వివరించే విజన్ డాక్యుమెంట్‌ను రూపొందించలేదని యూపీ ప్రభుత్వాన్ని సుప్రీంకోర్టు విమర్శించింది.

⭐కోర్టు విధించిన "అడ్ హాక్ మారటోరియం" ఉన్నప్పటికీ, గుర్తించబడిన ప్రాంతంలో తమ యూనిట్లను విస్తరించాలని పలువురు పారిశ్రామికవేత్తలు చేసిన ప్రతిపాదనలను TTZ అధికారులు ఎలా పరిశీలిస్తున్నారని కూడా ప్రశ్నించింది.

⭐అంతకుముందు 2018లో, తాజ్ మహల్ పాలరాతి రంగు మారడంపై కోర్టు ఆందోళన వ్యక్తం చేసింది - తెలుపు, పసుపు, గోధుమ-ఆకుపచ్చగా.

⭐స్మారక చిహ్నాన్ని రక్షించడంలో ఆర్కియోలాజికల్ సర్వే ఆఫ్ ఇండియా (ASI) అసమర్థతకు కారణమైన సుప్రీం కోర్ట్, తాజ్ మహల్‌ను రక్షించాలంటే ASI "చిత్రం నుండి తొలగించబడాలి" అని పేర్కొంది.

⭐పరిశ్రమలు మరియు వాహనాల నుండి హానికరమైన ఉద్గారాలు కాకుండా, తాజ్ మహల్ కూడా యమునా కాలుష్యం కారణంగా రంగు మారింది, దీని ఫలితంగా జలచరాలు నష్టపోయాయి, ఇది నది ఒడ్డున ఉన్న స్మారక చిహ్నాలకు కీటకాలు మరియు ఆల్గే ముట్టడికి దారితీసింది.

గురించి:

⭐మొఘల్ కాలం నాటి స్మారక చిహ్నం  భారత పురావస్తు శాఖచే రక్షించబడింది

⭐తాజ్ మహల్‌ను  మొఘల్ చక్రవర్తి షాజహాన్ తన భార్య ముంతాజ్ సమాధిగా నిర్మించాడు. పాలరాయి స్మారక కట్టడం 1632లో ప్రారంభమైంది  మరియు  1653లో పూర్తి చేయడానికి 22 సంవత్సరాలు పట్టింది .

⭐ఆర్కిటెక్చరల్ మాగ్నమ్ ఓపస్ 1982లో యునెస్కో వరల్డ్ హెరిటేజ్ సైట్‌గా పేర్కొనబడింది  .