కాకతీయులు (క్రీ.శ.1030-1323) kakatiyulu 1

 కాకతీయులు (క్రీ.శ.1030-1323)

• మూలపురుషుడు:కాకర్త్య గుండ్యన
• స్థాపకుడు:            మొదటి బేతరాజు
• స్వతంత్ర రాజ్య స్థాపకుడు:రుద్రదేవుడు
• రాజధాని: హన్మకొండ/ఓరుగల్లు
• చిహ్నం :వరాహం 
•  కులదైవం :కాకతి(అనగా గుమ్మడి) దేవతారాధకులు.
• రాజభాష:సంస్కృతం
• వర్ణం :శూద్రులు 
• మతం:మొదట జైనమతం, తర్వాత శైవం
• బిరుదాంకితులు:"ఆంధ్రదేశాధీశ్వర" 
• వంశం  :దుర్జయ వంశం (బయ్యారం శాసనం ప్రకారం)

చారిత్రక ఆధారం:మాగల్లు శాసనం (దానార్ణవుడి),బయ్యారం శాసనం (మైలాంబ)

నగర నిర్మాతలు:హన్మకొండ (ప్రోలరాజు-2)  ,ఓరుగల్లు (కాకతీయ రుద్రుడు)

శాసనాలు:

• 1) బయ్యారం-మైలాంబ
• 2) హన్మకొండ-కాకతిరుద్ర
•  3) మోటుపల్లి-గణపతిదేవుడు

శిల్పకళ:

• 1) వేయిస్థంబాల గుడి - రుద్రదేవుడు. 
• 2) రామప్పగుడి - రేచర్ల రుద్రుడు

విదేశీ యాత్రికులు  :మార్కోపోలో (1292-రుద్రమదేవికాలంలో)

గొప్పవాడు:గణపతిదేవుడు

చివరివాడు :రెండవ ప్రతాపరుద్రుడు:

నాట్యకత్తె :మాచల్దేవి (ప్రతాపరుద్ర-2 కాలంలో) ఈమె ఓరుగల్లులో "చిత్రశాలను" నిర్మించింది.

మొదటి బేతరాజు (క్రీ.శ. 995-1052)

• ఇతను కాకర్త్య గుండన కుమారుడు.
• ఇతనికి గరుడ బేతరాజు అని కూడా పేరుంది.

ఇతని బిరుదులు - 1. చోళచమూవారి ప్రమధన (చోళుల పై విజయం), 2. కాకతి పురాధినాథ ఆ హనుమకొండను రాజధానిగా చేసుకొని స్వతంత్రం ప్రకటించుకొన్నాడు.

మొదటి ప్రోలరాజు (క్రీ.శ.1052-1076)

• గరుడ బేతరాజు కుమారుడు మొదటి ప్రోలరాజు 

ఇతని చరిత్రకు ఆధారమైన శాసనాలు -

• 1. శనిగరం శాసనం.
• 2. కాజీపేట శాసనం (దుర్గం రాజు) 

ఇతని పాలన కాలం క్రీ.శ. 1053 ప్రాంతంలో వేయించిందే శనిగరం శాసనం)

 రెండో బెతరాజు (క్రీ.శ. 1076-1108):

బిరుదులు: 

• 1. విక్రమచక్ర        
• 2. త్రిభువనమల్ల,
• 3. చలమర్తిగండ   
• 4. మహామండలేశ్వర.

⭐ఇతనికి కుడిభుజంగా, మంత్రిగా, దండనాథుడిగా వ్యవహరించిన వ్యక్తి వైజదండాధిపుడు.

⭐ఇతను కాకతీయ వంశస్థులలో తొలి శైవుడు.

⭐రామేశ్వర పండితుడి వల్ల శైవమత దీక్ష పుచ్చుకున్నాడు కాలముఖ శైవశాఖను అభిమానించాడు.

రెండో ప్రోలరాజు (క్రీ.శ. 1116-1157) 

• తొలి కాకతీయులలో సుప్రసిద్ధుడు |

బిరుదులు - 1. మహామండలేశ్వర 

                    2. దారిద్ర వద్రామణ - పేదరికాన్ని రూపుమాపినందుకు

⭐ఇతని మంత్రి బేతన భార్య మైలమ హన్మకొండలో కడలాలయ జైన బసదిని నిర్మించింది.

⭐రెండో ప్రోలరాజు కాలంలో నిర్మించిన హనుమకొండలోని ఆలయాలు :

•  1. పద్మాక్షి ఆలయం
• 2. సిద్ధేశ్వర ఆలయం
• 3. స్వయంభు ఆలయం

⭐శివాలయంగా మారిన జైన ఆలయం పద్మాక్షి ఆలయం అని తెలుస్తుంది.

⭐ఇతని విజయాలను తెలియజేసే శాసనం - రుద్రదేవుని హనుమకొండ శాసనం

⭐ బోదరాజు యొక్క ద్రాక్షారామం శాసనం ప్రకారం ప్రోలరాజు బోదరాజుచే హతమార్చబడ్డాడు.

⭐ రెండో ప్రోలరాజు పానగల్లు వరకు దండెత్తి శ్రీశైలంలో విజయ స్తంభం ప్రతిష్టించాడు.

satavahana 1 (శాతవాహనుల రాజకీయ పరిణామ క్రమం)

Chola dynasty (చోళులు )

సంగము రాజ్యాలు/ప్రాచీన తమిళ రాజ్యాలు

satavahana (శాతవాహనుల చరిత్ర ఆధారాలు)

Wonder of Creation  (జునాఖాన్)  పిచ్చిసుల్తాన్