డబ్బు సృష్టి

 డబ్బు సృష్టి

⭐మనీ సప్లై – ఇది కొలవబడిన తేదీలో ఒక దేశ ఆర్థిక వ్యవస్థలోని మొత్తం కరెన్సీ మరియు ఇతర ద్రవ సాధనాలు.

⭐డబ్బు సరఫరా దాదాపు నగదు మరియు డిపాజిట్లు రెండింటినీ కలిగి ఉంటుంది, వీటిని నగదు వలె సులభంగా ఉపయోగించవచ్చు.

⭐కన్స్యూమర్ యూనిట్ (CU), డిమాండ్ డ్రాఫ్ట్ (DD) లేదా టైమ్ డిపాజిట్లు వంటి ఏదైనా భాగాల విలువ మారితే డబ్బు సరఫరా మారుతుంది.

⭐సరళత కోసం, డబ్బు యొక్క అత్యంత ద్రవ నిర్వచనాన్ని ఉపయోగించండి, అనగా. M1 = CU + DD , ఆర్థిక వ్యవస్థలో ద్రవ్య సరఫరా కొలతగా.

⭐ద్రవ్య అధికారం, RBI మరియు వాణిజ్య బ్యాంకుల యొక్క వివిధ చర్యలు ఈ వస్తువుల విలువలలో మార్పులకు బాధ్యత వహిస్తాయి.

⭐బ్యాంకులలో డిపాజిట్ల కంటే నగదు నిల్వలను కలిగి ఉండటానికి ప్రజల ప్రాధాన్యత కూడా డబ్బు సరఫరాను ప్రభావితం చేస్తుంది.

⭐డబ్బు సరఫరాపై ఈ ప్రభావాలను క్రింది కీలక నిష్పత్తుల ద్వారా సంగ్రహించవచ్చు-

కరెన్సీ డిపాజిట్ రేషియో (cdr)

⭐కరెన్సీ డిపాజిట్ నిష్పత్తి (cdr) అనేది బ్యాంకు డిపాజిట్లలో ( cdr = CU/DD) కరెన్సీలో ప్రజల వద్ద ఉన్న డబ్బు నిష్పత్తి.

⭐ఇది లిక్విడిటీ పట్ల ప్రజల ప్రాధాన్యతను ప్రతిబింబిస్తుంది . ఇది పూర్తిగా ప్రవర్తనా పరామితి , ఇది ఇతర విషయాలతోపాటు, కాలానుగుణ ఖర్చుల నమూనాపై ఆధారపడి ఉంటుంది.

⭐ఉదాహరణకు, పండుగల సీజన్‌లో ప్రజలు అదనపు ఖర్చుల కోసం డిపాజిట్‌లను నగదు బ్యాలెన్స్‌గా మార్చడం వలన cdr పెరుగుతుంది.

రిజర్వ్ డిపాజిట్ నిష్పత్తి

⭐రిజర్వ్ డిపాజిట్ నిష్పత్తి (RDr) అనేది వాణిజ్య బ్యాంకులు నిల్వలుగా ఉంచే మొత్తం డిపాజిట్ల నిష్పత్తి .

⭐రిజర్వ్ మనీ రెండు అంశాలను కలిగి ఉంటుంది -

⭐బ్యాంకుల్లో వాల్ట్ నగదు మరియు

⭐RBI వద్ద వాణిజ్య బ్యాంకుల డిపాజిట్లు.

⭐బ్యాంకులు డబ్బులో కొంత భాగాన్ని కలిగి ఉంటాయి, ప్రజలు తమ బ్యాంకు డిపాజిట్లలో రిజర్వ్ డబ్బుగా ఉంచుతారు మరియు మిగిలిన మొత్తాన్ని వివిధ పెట్టుబడి ప్రాజెక్టులకు అప్పుగా ఇస్తారు.

⭐ఖాతాదారుల నగదు డిమాండ్‌ను తీర్చడానికి బ్యాంకులు ఈ నిల్వను ఉపయోగిస్తాయి.

⭐ఏదేమైనప్పటికీ, ఖాతాదారులకు చెల్లించాలనుకున్నప్పుడు బ్యాంకులకు సురక్షితమైన ఆస్తులు ఉండేలా చూడడానికి వాణిజ్య బ్యాంకులు నిల్వలను ఉంచుకోవాలని RBI కోరుతుంది .

⭐వాణిజ్య బ్యాంకులలో ఆరోగ్యకరమైన RDRని తీసుకురావడానికి RBI వివిధ పాలసీ సాధనాలను ఉపయోగిస్తుంది.

⭐మొదటి సాధనం నగదు నిల్వల నిష్పత్తి , ఇది బ్యాంకులు తప్పనిసరిగా RBI వద్ద ఉంచవలసిన వారి డిపాజిట్లలో కొంత భాగాన్ని నిర్దేశిస్తుంది.

⭐స్టాట్యుటరీ లిక్విడిటీ రేషియో అని పిలువబడే మరొక సాధనం ఉంది , దీని ప్రకారం బ్యాంకులు తమ మొత్తం డిమాండ్ మరియు సమయ డిపాజిట్లలో పేర్కొన్న కొంత భాగాన్ని నిర్దిష్ట ద్రవ ఆస్తుల రూపంలో నిర్వహించాలి .

⭐ఈ నిష్పత్తులు కాకుండా RBI RDR విలువను నియంత్రించడానికి బ్యాంక్ రేటు అనే నిర్దిష్ట వడ్డీ రేటును ఉపయోగిస్తుంది.

⭐వాణిజ్య బ్యాంకులు తమ వద్ద నిల్వలు తక్కువగా ఉన్నప్పుడు బ్యాంకు రేటుతో RBI నుండి డబ్బు తీసుకోవచ్చు . అధిక బ్యాంక్ రేటు RBI నుండి అటువంటి రుణాలను ఖరీదైనదిగా చేస్తుంది మరియు ఫలితంగా, ఆరోగ్యకరమైన RDRని నిర్వహించడానికి వాణిజ్య బ్యాంకులను ప్రోత్సహిస్తుంది.

 వాణిజ్య బ్యాంకులు

⭐వాణిజ్య బ్యాంకులు ప్రజల నుండి డిపాజిట్లను స్వీకరిస్తాయి మరియు వడ్డీని సంపాదించే పెట్టుబడి ప్రాజెక్టులకు ఈ డబ్బును అందజేస్తాయి .

⭐హోల్డర్‌లకు బ్యాంక్ అందించే వడ్డీ రేటును 'అరువు రేటు' అంటారు మరియు బ్యాంకులు తమ నిల్వలను పెట్టుబడిదారులకు ఇచ్చే రేటును 'లెండింగ్ రేటు' అంటారు .

'⭐స్ప్రెడ్' అని పిలువబడే రెండు రేట్ల మధ్య వ్యత్యాసం బ్యాంకులచే కేటాయించబడిన లాభం.

⭐డిపాజిట్లు స్థూలంగా రెండు రకాలు – డిమాండు డిపాజిట్లు , ఖాతాదారుడి నుండి డిమాండ్‌పై బ్యాంకులు చెల్లించాలి, ఉదా కరెంట్ మరియు సేవింగ్స్ ఖాతా డిపాజిట్లు మరియు కాల డిపాజిట్లు , మెచ్యూరిటీకి నిర్ణీత వ్యవధిని కలిగి ఉంటాయి, ఉదా ఫిక్స్‌డ్ డిపాజిట్లు.

వాణిజ్య బ్యాంకుల పనితీరు

⭐ప్రాథమిక  -  డిపాజిట్ స్వీకరించడం మరియు రుణాలు అందించడం

⭐సెకండరీ   -   వివిధ వస్తువుల సేకరణ మరియు చెల్లింపు ఉదా చెక్కులు, బిల్లులు

                        -  సెక్యూరిటీల కొనుగోలు మరియు అమ్మకం & డబ్బు చెల్లింపు

                       -    విదేశీ మారకద్రవ్యం కొనుగోలు మరియు అమ్మకం

                       -   వీలునామాలు & షేర్ల పూచీకత్తు యొక్క కార్యనిర్వాహకులుగా మరియు                                                          ధర్మకర్తలుగా  వ్యవహరిస్తారు

                        - లాకర్స్ సౌకర్యం & ట్రావెలర్స్ చెక్ మరియు లెటర్ ఆఫ్ క్రెడిట్