మనీ మార్కెట్

 మనీ మార్కెట్ 

⭐మనీ మార్కెట్ అనేది స్వల్పకాలిక నిధుల కోసం ఒక మార్కెట్, ఇది ఒక సంవత్సరం వరకు మెచ్యూరిటీలతో ద్రవ్య ఆస్తులతో వ్యవహరిస్తుంది. ఈ ఆస్తులు డబ్బుకు దాదాపు ఖచ్చితమైన ప్రత్యామ్నాయాలు. 

⭐ఇది తక్కువ-రిస్క్, అసురక్షిత, అధిక లిక్విడిటీతో స్వల్పకాలిక రుణ సాధనాలు జారీ చేయబడే మార్కెట్ మరియు రోజువారీగా చురుకుగా వర్తకం చేయబడుతుంది. దీనికి భౌతిక స్థానం లేదు మరియు ఫోన్ మరియు ఇంటర్నెట్ ద్వారా నిర్వహించబడుతుంది.

మనీ మార్కెట్ అంటే ఏమిటి?

⭐ద్రవ్య మార్కెట్ స్వల్పకాలిక ఆర్థిక మార్కెట్‌ను సూచిస్తుంది. ఇది 364 రోజుల వరకు (అంటే స్వల్పకాలిక) నిధుల అవసరాలను తీరుస్తుంది .

⭐నిధుల కోసం స్వల్పకాలిక డిమాండ్ మరియు సరఫరాను సమం చేయడానికి ఒక ఛానెల్‌ని అందించడంలో మనీ మార్కెట్‌లు ముఖ్యమైన పాత్ర పోషిస్తాయి, తద్వారా ద్రవ్య విధానం యొక్క ప్రవర్తనను సులభతరం చేస్తుంది.

⭐ఇది తాత్కాలిక నగదు కొరత మరియు బాధ్యతలను తీర్చడానికి స్వల్పకాలిక నిధుల సేకరణను అనుమతిస్తుంది , అలాగే రాబడిని సంపాదించడానికి అదనపు నిధులను తాత్కాలికంగా మోహరిస్తుంది.

⭐రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా (RBI), వాణిజ్య బ్యాంకులు, నాన్-బ్యాంకింగ్ ఫైనాన్స్ కంపెనీలు, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు, పెద్ద కార్పొరేట్ సంస్థలు మరియు మ్యూచువల్ ఫండ్‌లు మార్కెట్‌లో ప్రధాన భాగస్వాములు.

⭐సాధారణంగా  ఉపయోగించే మనీ మార్కెట్ సాధనాలు  : కాల్ మనీ, డిపాజిట్ సర్టిఫికెట్లు, ట్రెజరీ బిల్లులు, ఇతర స్వల్పకాలిక ప్రభుత్వ సెక్యూరిటీల లావాదేవీలు, బ్యాంకర్ల అంగీకారాలు/వాణిజ్య బిల్లులు, కమర్షియల్ పేపర్ మరియు ఇంటర్-కార్పోరేట్ ఫండ్‌లు.

మనీ మార్కెట్ సాధనాలు

ట్రెజరీ బిల్లులు

⭐ట్రెజరీ బిల్లు అనేది ఒక సంవత్సరం కంటే తక్కువ వ్యవధిలో మెచ్యూర్ అయ్యే భారత ప్రభుత్వంచే జారీ చేయబడిన స్వల్పకాలిక రుణ సాధనం .

⭐వాటిని జీరో-కూపన్ బ్యాండ్‌లు అని కూడా పిలుస్తారు మరియు కేంద్ర ప్రభుత్వం తరపున రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా తన స్వల్పకాలిక నిధుల అవసరాలను తీర్చడానికి జారీ చేస్తుంది.

⭐ట్రెజరీ బిల్లులు ప్రామిసరీ నోట్ రూపంలో ఉంటాయి. అవి చాలా ద్రవంగా ఉంటాయి, హామీ ఇవ్వబడిన దిగుబడిని కలిగి ఉంటాయి మరియు డిఫాల్ట్ ప్రమాదం తక్కువగా ఉంటుంది.

⭐అవి వాటి ముఖ విలువ కంటే తక్కువ ధరకు విడుదల మరియు అదే ధరకు తిరిగి చెల్లించబడుతుంది.

⭐ట్రెజరీ బిల్లులు జారీ చేయబడిన ధర మరియు వాటి విముక్తి విలువ మధ్య వ్యత్యాసం వాటిపై స్వీకరించదగిన వడ్డీ, మరియు దానిని డిస్కౌంట్ అంటారు.

⭐ట్రెజరీ బిల్లులు కనీస కొనుగోలు ధర రూ. రూ. 25000 మరియు దాని గుణిజాలలో.

ఉదాహరణ:

⭐పెట్టుబడిదారుడు రూ. రూ. ముఖ విలువ కలిగిన 91 రోజుల ట్రెజరీ బిల్లుకు రూ. 96,000. 100,000.

⭐పెట్టుబడిదారుడు రూ. 100,000 బిల్లును మెచ్యుర్ అయ్యే వరకు ఉంచడం కోసం.

⭐రూ. తేడా. 4,000 మెచ్యురిటీ సమయంలో అందుకున్న ఆదాయం మరియు బిల్లును కొనుగోలు చేయడానికి చెల్లించిన మొత్తం అతను తన వడ్డీని సూచిస్తుంది.

కమర్షియల్ పేపర్

⭐కమర్షియల్ పేపర్ అనేది స్థిరమైన మెచ్యురిటీ వ్యవధితో కూడిన స్వల్పకాలిక అసురక్షిత ప్రామిసరీ నోటు , ఇది చర్చలకు ఆమోదం మరియు డెలివరీ ద్వారా బదిలీ చేయబడుతుంది.

⭐మార్కెట్ కంటే తక్కువ వడ్డీ రేట్లకు స్వల్పకాలిక నిధులను సేకరించేందుకు ఇది పెద్ద మరియు క్రెడిట్ యోగ్యమైన కంపెనీలచే జారీ చేయబడుతుంది.

⭐సాధారణంగా 15 రోజులు మరియు ఒక సంవత్సరం మధ్య పరిపక్వం చెందుతుంది.

⭐సాధారణంగా ఆర్థికంగా బలమైనవిగా పరిగణించబడే పెద్ద సంస్థల కోసం బ్యాంకు రుణాలు తీసుకోవడానికి వాణిజ్య పత్రం ఒక ఆచరణీయ ప్రత్యామ్నాయం.

⭐ఇది తగ్గింపుతో కొనుగోలు చేయబడుతుంది మరియు ముఖ విలువతో రీడీమ్ చేయబడుతుంది.

⭐కాలానుగుణ మరియు వర్కింగ్ క్యాపిటల్ అవసరాల కోసం స్వల్పకాలిక నిధులను అందించడానికి కమర్షియల్ పేపర్ సృష్టించబడింది. బ్రిడ్జ్ ఫైనాన్సింగ్ కోసం కంపెనీలు ఈ పరికరాన్ని ఉపయోగిస్తాయి .

ఉదాహరణ:

⭐కొన్ని వస్తువులను కొనుగోలు చేయడానికి కంపెనీకి దీర్ఘకాలిక ఫైనాసింగ్ అవసరమని భావించండి.

⭐క్యాపిటల్ మార్కెట్‌లో దీర్ఘకాలిక నిధులను సేకరించేందుకు, కంపెనీ తప్పనిసరిగా ఫ్లోటేషన్ ఖర్చులను భరించాలి (ఇష్యూని ఫ్లోటింగ్‌కు సంబంధించిన ఖర్చులలో బ్రోకరేజ్, కమీషన్, అప్లికేషన్‌ల ప్రింటింగ్ మరియు ఇతర విషయాలతోపాటు ప్రకటనలు ఉంటాయి).

⭐కమర్షియల్ పేపర్ ఆదాయాలు ఫ్లోటేషన్ ఖర్చులను కవర్ చేయడానికి ఉపయోగించబడతాయి. దీనిని బ్రిడ్జ్ ఫైనాన్సింగ్ అంటారు.

కాల్ మనీ

⭐కాల్ మనీ అనేది ఒక రకమైన స్వల్పకాలిక ఫైనాన్స్, ఇది డిమాండ్‌పై తిరిగి చెల్లించబడుతుంది మరియు ఒక రోజు నుండి పదిహేను రోజుల వరకు మెచ్యూరిటీ వ్యవధిని కలిగి ఉంటుంది. ఇది ఇంటర్-బ్యాంక్ లావాదేవీలకు ఉపయోగించబడుతుంది.

⭐వాణిజ్య బ్యాంకులు నగదు నిల్వల నిష్పత్తిగా పిలువబడే కనీస నగదు నిల్వను ఉంచాలి .

⭐రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా నగదు నిల్వల నిష్పత్తిని క్రమ పద్ధతిలో సవరిస్తుంది, ఇది వాణిజ్య బ్యాంకుల ద్వారా రుణాలు ఇవ్వడానికి అందుబాటులో ఉన్న నిధుల సంఖ్యను ప్రభావితం చేస్తుంది.

⭐నగదు నిల్వల నిష్పత్తిని కొనసాగించేందుకు బ్యాంకులు ఒకరి నుంచి మరొకరు రుణం తీసుకునే పద్ధతి కాల్ మనీ.

⭐కాల్ రేటు అనేది కాల్ మనీ రుణాలపై చెల్లించే వడ్డీ రేటు. ఇది చాలా అస్థిర రేటు, ఇది రోజు నుండి రోజు వరకు హెచ్చుతగ్గులకు గురవుతుంది మరియు కొన్నిసార్లు గంట నుండి గంటకు కూడా మారుతుంది.

⭐కాల్ రేట్లు డిపాజిట్ సర్టిఫికెట్లు మరియు కమర్షియల్ పేపర్ వంటి ఇతర స్వల్పకాలిక డబ్బు మార్కెట్ సాధనాలతో విలోమ సంబంధాన్ని కలిగి ఉంటాయి.

⭐కాల్ మనీ రేట్లు పెరిగినప్పుడు, కమర్షియల్ పేపర్ మరియు డిపాజిట్ సర్టిఫికేట్‌లు ఇతర ఆర్థిక వనరులు పోల్చి చూస్తే తక్కువ ఖర్చుతో కూడుకున్నవి, ఈ మూలాల నుండి బ్యాంకుల నిధులను సేకరించేందుకు వీలు కల్పిస్తుంది.

జమచేసిన ధ్రువీకరణ పత్రము

⭐డిపాజిట్ సర్టిఫికెట్లు (CD) వాణిజ్య బ్యాంకులు మరియు అభివృద్ధి ఆర్థిక సంస్థలచే జారీ చేయబడిన బేరర్ రూపంలో అసురక్షిత, చర్చించదగిన, స్వల్పకాలిక సాధనాలు .

⭐బ్యాంకు డిపాజిట్ వృద్ధి నెమ్మదిగా ఉన్నప్పటికీ క్రెడిట్ డిమాండ్ ఎక్కువగా ఉన్నప్పుడు, గట్టి లిక్విడిటీ ఉన్న సమయంలో వ్యక్తులు, కార్పొరేషన్‌లు మరియు వ్యాపారాలకు వాటిని జారీ చేయవచ్చు.

⭐వారు తక్కువ వ్యవధిలో పెద్ద మొత్తంలో డబ్బు సమీకరించడంలో సహాయం చేస్తారు .

వాణిజ్య బిల్లు

⭐వాణిజ్య బిల్లు అనేది కంపెనీ వర్కింగ్ క్యాపిటల్ అవసరాలకు ఆర్థిక సహాయం చేయడానికి ఉపయోగించే మార్పిడి బిల్లు .

⭐ఇది సంస్థల క్రెడిట్ అమ్మకాలకు నిధులు సమకూర్చడానికి ఉపయోగించే స్వల్పకాలిక, చర్చించదగిన, స్వీయ-లిక్విడేటింగ్ పరికరం.

⭐వస్తువులను క్రెడిట్‌పై విక్రయించినప్పుడు, భవిష్యత్ తేదీల చెల్లింపు కోసం కొనుగోలుదారుడు.

⭐ఇంకా తేదీ వరకు వేచి ఉండవచ్చు లేదా మార్పిడి బిల్లును ఉపయోగించవచ్చు.

⭐వస్తువులు (డ్రాయర్) ద్వారా బిల్లును డ్రా చేస్తారు మరియు కొనుగోలుదారు (డ్రావీ) అంగీకరించారు.

⭐ఒక బిల్లు ఆమోదించబడినప్పుడు, అది వాణిజ్య బిల్లుగా మార్కెట్ సాధనంగా మారుతుంది

⭐బిల్లు మెచ్యుర్ కావడానికి ముందు బ్యాంకుకు నిధులు అవసరమైతే, ఈ బిల్లులను డిస్కౌంట్ చేయవచ్చు.

⭐వాణిజ్య బిల్లును బ్యాంకు ఆమోదించినప్పుడు వాణిజ్య బిల్లు సృష్టించబడుతుంది.

మనీ మార్కెట్ - విధులు

⭐ఆర్థిక లావాదేవీల ద్వారా, డబ్బు మార్కెట్‌లు మరియు స్వల్పకాలిక నిధుల డిమాండ్ మరియు సరఫరా మధ్య చోటుచేసుకున్నాయి .

⭐ఇది పరిశ్రమ, వ్యవసాయం మరియు సేవా రంగం వంటి ఆర్థిక వ్యవస్థలోని వివిధ రంగాలకు నిధుల లభ్యతను నిర్ధారించడం ద్వారా ఆర్థిక వృద్ధిని ప్రోత్సహిస్తుంది .

⭐మనీ మార్కెట్ వాణిజ్యం మరియు పరిశ్రమలకు తగినంత ఫైనాన్స్‌ను అందిస్తుంది , అలాగే వారికి మార్పిడి బిల్లులను తగ్గించడానికి ఒక వేదికను అందిస్తుంది.

⭐ద్రవ్య విఫణి భారతీయ రిజర్వ్ బ్యాంక్ (RBI) ద్రవ్య విధానాన్ని అమలు చేయడానికి అనుమతిస్తుంది.

⭐ద్రవ్యోల్బణం లేని మార్గాల ద్వారా దాని లోటును పూడ్చుకోవడంలో ప్రభుత్వానికి సహాయం చేస్తుంది. స్వల్పకాలిక రుణాల కోసం నిధులను సేకరించేందుకు ప్రభుత్వం ట్రెజరీ బిల్లులను జారీ చేస్తుంది.

⭐ఇది మనీ మార్కెట్ సాధనాలు మరియు ఇంటర్‌బ్యాంక్ లావాదేవీల ద్వారా స్వల్పకాలిక నిధుల కేటాయింపు.

మనీ మార్కెట్ - ప్రాముఖ్యత

⭐ఫైనాన్సింగ్ పరిశ్రమ, ఫైనాన్సింగ్ వాణిజ్యం, బ్యాంకు స్వయం సమృద్ధి మరియు సమర్థవంతమైన ద్రవ్య విధానం అమలులో డబ్బు మార్కెట్ చాలా ముఖ్యమైనది.

⭐ద్రవ్య మార్కెట్ ఆర్థిక వృద్ధిని ప్రోత్సహిస్తుంది మరియువనరులను అందించడంలో ప్రభుత్వానికి సహాయం చేస్తుంది.

మనీ మార్కెట్ - పరిమితులు

ఇంటిగ్రేషన్ లేకపోవడం

⭐భారతీయ ద్రవ్య మార్కెట్ రెండు విభాగాలుగా విభజించబడింది: వ్యవస్థీకృత అసంఘటిత.

⭐ఆర్‌బిఐ ఐ ఉన్న చట్టపరమైన ఆర్థిక సంస్థలు సంఘటిత రంగంలో ఉన్నాయి, అయితే స్వదేశీ బ్యాంకర్లు, గ్రామ మనీ లెండర్లు మరియు వ్యాపారులు వంటి వివిధ సంస్థలు అసంఘటిత రంగంలో చేర్చబడ్డాయి.

⭐రెండు విభాగాల మధ్య సమన్వయం కొరవడింది .

వేరియబుల్ వడ్డీ రేట్లు

⭐భారతీయ ద్రవ్య మార్కెట్‌లో, ముఖ్యంగా బ్యాంకుల మధ్య వేరియబుల్ వడ్డీ రేట్లు ఉన్నాయి. ఈ రేట్లు రుణాలు ఇవ్వడం, రుణాలు తీసుకోవడం మరియు ప్రభుత్వ కార్యకలాపాలకు భిన్నంగా ఉంటాయి .

⭐వడ్డీ రేట్ల సమృద్ధితో ఇన్వెస్టర్లు కలవరపడుతున్నారు.

సరిపోని నిధులు లేదా వనరులు

⭐భారత ఆర్థిక వ్యవస్థ యొక్క కాలానుగుణ స్వభావం కారణంగా, ఆర్థిక వనరులు తరచుగా కొరతగా ఉంటాయి.

⭐ప్రజల తక్కువ ఆదాయం, తక్కువ పొదుపు, బ్యాంకింగ్ అలవాట్లు లేకపోవడమే ఇందుకు కారణం.

పెట్టుబడి సాధనాల కొరత

⭐ట్రెజరీ బిల్లులు, కమర్షియల్ బిల్లులు, డిపాజిట్ సర్టిఫికెట్లు, కమర్షియల్ పేపర్లు మొదలైన వివిధ పెట్టుబడి సాధనాలు భారతీయ ద్రవ్య మార్కెట్‌లో ఉపయోగించబడతాయి.

⭐అయినప్పటికీ, జనాభా మరియు మార్కెట్ పరిమాణం ప్రకారం, ఈ సాధనాలు సరిపోవు.

వాణిజ్య బిల్లుల కొరత

⭐లిక్విడిటీ ప్రయోజనాల కోసం చాలా బ్యాంకులు పెద్ద మొత్తంలో డబ్బును ఉంచే భారతీయ ద్రవ్య మార్కెట్‌లో, వాణిజ్య బిల్లుల వినియోగం చాలా పరిమితంగా ఉందని గమనించబడింది.

⭐అదేవిధంగా, పెద్ద సంఖ్యలో లావాదేవీలకు నగదు రూపంలో ప్రాధాన్యత ఇవ్వబడినందున , వాణిజ్య బిల్లుల పరిధి పరిమితంగా ఉంటుంది.

⭐వ్యవస్థీకృత బ్యాంకింగ్ వ్యవస్థ లేకపోవడం

⭐భారతదేశంలో వాణిజ్య బ్యాంకుల విస్తృత నెట్‌వర్క్ నిర్వహణ, బ్యాంకింగ్ వ్యవస్థ NPAలు, భారీ నష్టాలు మరియు అసమర్థ కార్యకలాపాలు వంటి ప్రధాన లోపాలతో బాధపడుతోంది.

 తక్కువడీలర్లు

⭐ప్రభుత్వం మరియు బ్యాంకింగ్ వ్యవస్థ మధ్యవర్తులుగా వ్యవహరించే స్వల్పకాలిక ఆస్తుల డీలర్లు తక్కువ.

⭐డీలర్ల సంఖ్య ఎంత తక్కువగా ఉంటే, అంతిమ రుణదాత మరియు తుది రుణగ్రహీతల మధ్య పరిచయం నెమ్మదిగా ఉంటుంది.

ముగింపు

⭐ద్రవ్య మార్కెట్ ప్రభుత్వానికి ద్రవ్యోల్బణం లేని నిధులను అందిస్తుంది.

⭐ట్రెజరీ బిల్లులను జారీ చేయడం ద్వారా స్వల్పకాలిక రుణాలను సేకరించవచ్చు. అయితే దీని వల్ల ధరలు పెరగడం లేదు.

⭐"మనీ మార్కెట్" అనే పదం స్వల్పకాలిక రుణ సాధనాలతో వ్యవహరించే లేదా సులభతరం చేసే అన్ని సంస్థలు మరియు సంస్థలను సూచిస్తుంది.

⭐ఈ సంస్థలలో భారతీయ రిజర్వ్ బ్యాంక్, వాణిజ్య బ్యాంకులు, బ్యాంకులు, LIC, GIG, మరియు UTI వంటి నాన్-బ్యాంకింగ్ ఫైనాన్షియల్ కంపెనీలు, అలాగే డిస్కౌంట్ అండ్ ఫైనాన్స్ హౌస్ ఆఫ్ ఇండియా (DFHI) వంటి ప్రత్యేక సంస్థలు ఉన్నాయి.