Types of Planning (ప్రణాళిక రకాలు)

ప్రణాళిక రకాలు

⭐ఆర్థిక ప్రణాళిక అనేది భవిష్యత్ ఆర్థిక కార్యకలాపాలను ప్లాన్ చేయడానికి ఉపయోగించే నిర్దిష్ట విధాన చర్యల సూత్రీకరణను సూచిస్తుంది

ఆర్థిక ప్రణాళిక అంటే ఏమిటి?

⭐ఆర్థిక ప్రణాళిక అనేది పునరుక్తి పరిష్కారంతో పరిమితం చేయబడిన గరిష్టీకరణ సమస్యను పరిష్కరించడానికి వ్యూహం ఆధారంగా వనరుల కేటాయింపు పద్ధతి .

⭐మార్కెట్ ప్రక్రియకు విరుద్ధంగా, ప్రణాళిక అనేది సంస్థల మధ్య మరియు లోపల వనరులను కేటాయించే వ్యవస్థ.

⭐ఆర్థిక శాస్త్ర ప్రపంచంలోకి ప్రణాళికను ప్రవేశపెట్టినప్పటి నుండి, ఆర్థికవేత్తలు అనేక రకాల నిర్వచనాలతో ముందుకు వచ్చారు. అయినప్పటికీ, వారిలో చాలామంది HD డికిన్సన్ సూత్రీకరణ చాలా ముఖ్యమైనదని భావిస్తారు.

⭐అతని ప్రకారం, ఆర్థిక ప్రణాళిక అనేది "ప్రధాన ఆర్థిక నిర్ణయాలు తీసుకోవడం - ఏది మరియు ఎంత ఉత్పత్తి చేయాలి మరియు ఆర్థిక వ్యవస్థ యొక్క సమగ్ర సర్వే ఆధారంగా, చేతన నిర్ణయం ద్వారా నిర్ణీత అధికారం ఎవరికి కేటాయించాలి. "

ఆర్థిక ప్రణాళిక రకాలు

దిశ ద్వారా ప్రణాళిక మరియు ప్రేరణ ద్వారా ప్రణాళిక

⭐సోషలిస్ట్ సమాజం యొక్క స్వాభావిక లక్షణమైన దిశా నిర్దేశం ప్రకారం ప్రణాళిక చేయడం అనేది లైసెజ్-ఫెయిర్ వ్యవస్థ పూర్తిగా లేకపోవడంతో ముడిపడి ఉంటుంది .

⭐ ఈ తరహా ఆర్థిక ప్రణాళిక కింద ముందుగా నిర్ణయించిన ఆర్థిక ప్రాధాన్యతల ప్రకారం ఒక కేంద్ర అధికారం ప్రణాళికలను నిర్దేశిస్తుంది మరియు అమలు చేస్తుంది.

⭐ప్రేరేపణ ద్వారా ప్రణాళిక, మరోవైపు, ప్రకృతిలో మరింత ప్రజాస్వామ్యం . ఇది ప్లానింగ్ కొరకు మార్కెట్ మానిప్యులేషన్‌ను కలిగి ఉంటుంది .

⭐ఎటువంటి బాధ్యత లేనప్పటికీ, ప్రలోభపెట్టడం ద్వారా ప్రణాళిక చేయడం కొన్ని ఒప్పించే పద్ధతులను ఉపయోగిస్తుంది.

⭐ఎంటర్‌ప్రైజెస్ ఈ విధమైన ప్రణాళికలో ఉత్పత్తి మరియు వినియోగ స్వాతంత్ర్యం కలిగి ఉంటాయి. అయితే, ఈ స్వేచ్ఛలను నిర్వహించడానికి మరియు నియంత్రించడానికి రాష్ట్రం నియమాలు మరియు పద్ధతులను ఉపయోగిస్తుంది.

ఫైనాన్షియల్ ప్లానింగ్ & ఫిజికల్ ప్లానింగ్

⭐ఆర్థిక ప్రణాళికలో వనరుల కేటాయింపు డబ్బు పరంగా జరుగుతుంది మరియు సరఫరా మరియు డిమాండ్ తప్పుగా అమరికలను తొలగించడం చాలా కీలకం .

⭐ఫలితంగా, దేశంలో ఆర్థిక స్థిరత్వాన్ని సాధించేందుకు సరఫరా-డిమాండ్ సమతుల్యతను కాపాడుకోవడం మరియు ద్రవ్యోల్బణాన్ని నియంత్రించడంలో ఇది కీలకం.

⭐భౌతిక ప్రణాళికలో వనరుల కేటాయింపు వ్యక్తులు, యంత్రాలు మరియు పదార్థాల పరంగా జరుగుతుంది.

⭐ప్లాన్ అమలు సమయంలో అడ్డంకి పరిస్థితి నివారించబడుతుందని హామీ ఇవ్వడానికి, అందుబాటులో ఉన్న వనరుల యొక్క మొత్తం అంచనా నిర్వహించబడుతుంది. ఇది దీర్ఘకాలిక ప్రణాళిక పద్ధతిగా పరిగణించబడుతుంది.

సూచిక ప్రణాళిక & అత్యవసర ప్రణాళిక

⭐ప్రణాళికల ఆపరేషన్ మరియు అమలు సూచిక ప్రణాళికలో వికేంద్రీకరణ సూత్రంపై ఆధారపడి ఉంటాయి . ప్రైవేట్ రంగం పూర్తిగా నియంత్రించబడదు లేదా ఈ తరహా ప్రణాళికలో ప్రణాళిక యొక్క లక్ష్యాలను సాధించడానికి నిర్దేశించబడలేదు.

⭐అయితే, ఇది ఆ లక్ష్యాలను చేరుకోగలదని అంచనా వేయబడింది. ఈ ప్రయత్నంలో ప్రభుత్వం ప్రైవేట్ రంగానికి సహాయం చేస్తుంది కానీ ఏ విధంగానూ నిర్దేశించదు.

⭐అత్యవసర ప్రణాళికలో , మరోవైపు, అన్ని ఆర్థిక కార్యకలాపాలపై ప్రభుత్వానికి పూర్తి నియంత్రణ ఉంటుంది . ఉత్పత్తి కారకాలపై ప్రభుత్వానికి పూర్తి నియంత్రణ ఉంటుంది. ప్రైవేట్ రంగం కూడా ప్రభుత్వ కఠినమైన విధానాలు మరియు ఎంపికలను అనుసరించాల్సిన అవసరం ఉంది.

రోలింగ్ ప్లాన్‌లు & ఫిక్స్‌డ్ ప్లాన్‌లు

⭐ప్రతి సంవత్సరం, రోలింగ్ ప్లాన్‌లో భాగంగా మూడు ప్లాన్‌లను ఏర్పాటు చేసి అమలు చేస్తారు.

⭐ మొదటిది వార్షిక ప్రణాళిక, ఇది ఒక సంవత్సరానికి ప్రణాళికను కలిగి ఉంటుంది; రెండవది 5 సంవత్సరాల ప్రణాళిక; మరియు మూడవది 15-సంవత్సరాల ప్రణాళిక, ఇది మునుపటి సంవత్సర ప్రణాళికతో సమలేఖనం చేయబడిన పెద్ద లక్ష్యాలు మరియు లక్ష్యాలను కలిగి ఉంటుంది.

⭐స్థిరమైన ప్రణాళిక, రోలింగ్ ప్లాన్‌కు భిన్నంగా, నాలుగు, ఐదు లేదా పది సంవత్సరాల ముందు వంటి నిర్దిష్ట సమయం కోసం సిద్ధం చేయడాన్ని సూచిస్తుంది .

⭐ఇది నిర్దిష్ట సమయ వ్యవధిలో పూర్తి చేయవలసిన నిర్దిష్ట లక్ష్యాలు మరియు లక్ష్యాలను అందిస్తుంది. అత్యవసరమైతే తప్ప, వార్షిక లక్ష్యాలు నెరవేరుతాయి (స్థిరమైన ప్రణాళికలో జాబితా చేయబడినవి).

కేంద్రీకృత & వికేంద్రీకృత ప్రణాళిక

⭐కేంద్రీకృత ప్రణాళికా వ్యవస్థ క్రింద కేంద్ర ప్రణాళికా అధికారం యొక్క పరిమిత ప్రత్యేక హక్కుగా ప్రణాళిక పరిగణించబడుతుంది .

⭐ప్రణాళిక సూత్రీకరణ, దాని లక్ష్యాలు, లక్ష్యాలు మరియు ప్రాధాన్యతలు పూర్తిగా ఈ అధికారం యొక్క బాధ్యత. ఆర్థిక స్వేచ్ఛ లేదు మరియు ఆర్థిక ప్రణాళిక అంతా బ్యూరోక్రాట్లచే నియంత్రించబడుతుంది.

⭐వికేంద్రీకృత ప్రణాళిక, మరోవైపు, ఒక ప్రణాళికను నేల నుండి అమలు చేయడాన్ని సూచిస్తుంది .

⭐కేంద్ర ప్రణాళికా సంఘం ఈ తరహా ప్రణాళికలో కేంద్ర మరియు రాష్ట్ర పథకాల కోసం వివిధ పరిపాలనా సంస్థలతో కలిసి ప్రణాళికను రూపొందిస్తుంది. జిల్లా మరియు గ్రామ స్థాయిల ప్రణాళికను రాష్ట్ర ప్రణాళికా సంస్థ రూపొందించింది.

భారతదేశంలో ఆర్థిక ప్రణాళిక

⭐మైసూర్ రాష్ట్రానికి చెందిన సివిల్ ఇంజనీర్ మరియు మాజీ దివాన్ అయిన సర్ M విశ్వేశ్వరయ్య 1934లో "ది ప్లాన్డ్ ఎకానమీ ఆఫ్ ఇండియా"ను ప్రచురించారు, ఇది భారతదేశంలో ఆర్థిక ప్రణాళికను స్థాపించడానికి మొదటి ప్రయత్నం.

⭐జనవరి 1, 2015 న NITI ఆయోగ్ ద్వారా భర్తీ చేయబడిన ప్రణాళికా సంఘం భారతదేశంలో ఆర్థిక ప్రణాళికకు బాధ్యత వహిస్తుంది.

⭐సహకార సమాఖ్య విధానం ద్వారా దీర్ఘకాలిక అభివృద్ధి లక్ష్యాలను సాధించాలనే ఉద్దేశ్యంతో NITI ఆయోగ్ (నేషనల్ ఇన్‌స్టిట్యూషన్ ఫర్ ట్రాన్స్‌ఫార్మింగ్ ఇండియా) స్థాపించబడింది.

⭐భారతదేశంలోని ఆర్థిక ప్రణాళిక చరిత్ర ఆసక్తికరంగా ఉంది, NITI ఆయోగ్ ఏర్పాటు నుండి ప్రణాళికా సంఘం యొక్క 5-సంవత్సరాల ప్రణాళికను 15 సంవత్సరాల విజన్ డాక్యుమెంట్‌తో భర్తీ చేయడం ద్వారా.