UPSC Main మెయిన్స్ సిలబస్

 UPSCమెయిన్స్ సిలబస్

UPSC Main

⭐ప్రధాన పరీక్ష అభ్యర్థులు వారి సమాచారం మరియు జ్ఞాపకశక్తి పరిధిని మాత్రమే కాకుండా వారి మొత్తం మేధో లక్షణాలను మరియు అవగాహన యొక్క లోతును అంచనా వేయడానికి ఉద్దేశించబడింది. 

⭐జనరల్ స్టడీస్ పేపర్లలోని ప్రశ్నల స్వభావం మరియు ప్రమాణం (పేపర్ II నుండి పేపర్ V) బాగా చదువుకున్న వ్యక్తి ఎటువంటి ప్రత్యేక అధ్యయనం లేకుండానే వాటికి సమాధానాలు చెప్పగలిగే విధంగా ఉంటుంది. 

⭐సివిల్ సర్వీసెస్‌లో వృత్తికి సంబంధించిన వివిధ విషయాలపై అభ్యర్థి యొక్క సాధారణ అవగాహనను పరీక్షించే విధంగా ప్రశ్నలు ఉంటాయి. 

⭐ప్రశ్నలు అన్ని సంబంధిత సమస్యలపై అభ్యర్థి యొక్క ప్రాథమిక అవగాహనను మరియు విరుద్ధమైన సామాజిక-ఆర్థిక లక్ష్యాలు, లక్ష్యాలు మరియు డిమాండ్‌లను విశ్లేషించే సామర్థ్యాన్ని పరీక్షించే అవకాశం ఉంది. 

⭐అభ్యర్థులు తప్పనిసరిగా సంబంధిత, అర్థవంతమైన మరియు క్లుప్తమైన సమాధానాలు ఇవ్వాలి.

⭐సివిల్ సర్వీసెస్ (మెయిన్) పరీక్ష పథకంలో చేర్చబడిన పేపర్ల సిలబస్ ఈ క్రింది విధంగా ఇవ్వబడ్డాయి:-

⭐భారతీయ భాషలు మరియు ఆంగ్లంలో క్వాలిఫైయింగ్ పేపర్లు

⭐గంభీరమైన చర్చనీయమైన గద్యాన్ని చదవడం మరియు అర్థం చేసుకోవడంలో అభ్యర్థుల సామర్థ్యాన్ని పరీక్షించడం మరియు అతని ఆలోచనలను స్పష్టంగా మరియు సరిగ్గా, సంబంధిత ఆంగ్లం మరియు భారతీయ భాషలలో వ్యక్తీకరించడం పేపర్ యొక్క లక్ష్యం.

⭐ప్రశ్నల సరళి స్థూలంగా క్రింది విధంగా ఉంటుంది: (i) ఇచ్చిన పాసేజ్‌ల గ్రహణశక్తి. (ii) ఖచ్చితమైన రచన. (iii) వాడుక మరియు పదజాలం. (iv) చిన్న వ్యాసాలు.

⭐భారతీయ భాషలు:—

(i) ఇచ్చిన భాగాలను అర్థం చేసుకోవడం.

 (ii) ఖచ్చితమైన రచన. 

(iii) వాడుక మరియు పదజాలం.

 (iv) చిన్న వ్యాసాలు. 

(v) ఇంగ్లీషు నుండి భారతీయ భాషలోకి అనువాదం మరియు వైస్ వెర్సా.

⭐గమనిక 1: భారతీయ భాషలు మరియు ఇంగ్లీషుకు సంబంధించిన పేపర్లు మెట్రిక్యులేషన్ లేదా తత్సమాన ప్రమాణం కలిగి ఉంటాయి మరియు అర్హతను మాత్రమే కలిగి ఉంటాయి. ఈ పేపర్లలో వచ్చిన మార్కులు ర్యాంకింగ్ కోసం లెక్కించబడవు.

⭐గమనిక 2: అభ్యర్థులు ఇంగ్లీషు మరియు భారతీయ భాషల పేపర్‌లకు ఇంగ్లీషు మరియు సంబంధిత భారతీయ భాషలో (అనువాదం ప్రమేయం ఉన్న చోట తప్ప) సమాధానం ఇవ్వాలి.

పేపర్-I

⭐ వ్యాసం: అభ్యర్థులు బహుళ అంశాలపై వ్యాసాలు వ్రాయవలసి ఉంటుంది. వారు వారి ఆలోచనలను క్రమ పద్ధతిలో అమర్చడానికి మరియు సంక్షిప్తంగా వ్రాయడానికి వ్యాసం యొక్క అంశానికి దగ్గరగా ఉండాలని వారు భావిస్తున్నారు. సమర్థవంతమైన మరియు ఖచ్చితమైన వ్యక్తీకరణ కోసం క్రెడిట్ ఇవ్వబడుతుంది.

పేపర్-II

జనరల్ స్టడీస్-I : ఇండియన్ హెరిటేజ్ అండ్ కల్చర్, హిస్టరీ అండ్ జియోగ్రఫీ ఆఫ్ ది వరల్డ్ అండ్ సొసైటీ.

⭐ భారతీయ సంస్కృతి ప్రాచీన కాలం నుండి ఆధునిక కాలం వరకు కళారూపాలు, సాహిత్యం మరియు వాస్తుశిల్పం యొక్క ముఖ్యమైన అంశాలను కవర్ చేస్తుంది.

⭐ఆధునిక భారతీయ చరిత్ర పద్దెనిమిదవ శతాబ్దం మధ్య నుండి ప్రస్తుత ముఖ్యమైన సంఘటనలు, వ్యక్తిత్వాలు, సమస్యలు.

⭐స్వాతంత్య్ర పోరాటం — దాని వివిధ దశలు మరియు దేశంలోని వివిధ ప్రాంతాల నుండి వచ్చిన ముఖ్యమైన సహకారులు/సహకారాలు.

 ⭐ స్వాతంత్య్రానంతరం దేశంలోనే ఏకీకరణ మరియు పునర్వ్యవస్థీకరణ.

⭐ ప్రపంచ చరిత్రలో 18వ శతాబ్దానికి చెందిన పారిశ్రామిక విప్లవం, ప్రపంచ యుద్ధాలు, జాతీయ సరిహద్దుల పునర్నిర్మాణం, వలసరాజ్యం, వలసరాజ్యం, కమ్యూనిజం, పెట్టుబడిదారీ విధానం, సోషలిజం మొదలైన రాజకీయ తత్వాలు- వాటి రూపాలు మరియు సమాజంపై ప్రభావం వంటి సంఘటనలు ఉంటాయి.

⭐ భారతీయ సమాజం, భారతదేశ వైవిధ్యం యొక్క ముఖ్య లక్షణాలు.

⭐ మహిళలు మరియు మహిళల సంస్థ పాత్ర, జనాభా మరియు సంబంధిత సమస్యలు, పేదరికం మరియు అభివృద్ధి సమస్యలు, పట్టణీకరణ, వారి సమస్యలు మరియు వాటి పరిష్కారాలు.

⭐ భారతీయ సమాజంపై ప్రపంచీకరణ ప్రభావం.

⭐ సామాజిక సాధికారత, మతతత్వం, ప్రాంతీయవాదం & లౌకికవాదం.

⭐ ప్రపంచ భౌతిక భూగోళశాస్త్రం యొక్క ముఖ్య లక్షణాలు.

⭐ ప్రపంచవ్యాప్తంగా కీలకమైన సహజ వనరుల పంపిణీ (దక్షిణాసియా మరియు భారత ఉపఖండంతో సహా); ప్రపంచంలోని వివిధ ప్రాంతాలలో (భారతదేశంతో సహా) ప్రాథమిక, ద్వితీయ మరియు తృతీయ రంగ పరిశ్రమల స్థానానికి కారణమయ్యే కారకాలు.

⭐ భూకంపాలు, సునామీ, అగ్నిపర్వత కార్యకలాపాలు, తుఫాను మొదలైన ముఖ్యమైన భౌగోళిక దృగ్విషయాలు, భౌగోళిక లక్షణాలు మరియు క్లిష్టమైన భౌగోళిక లక్షణాలలో (నీటి-శరీరాలు మరియు మంచుతో సహా) వాటి స్థానం-మార్పులు మరియు వృక్షజాలం మరియు జంతుజాలం ​​మరియు అటువంటి మార్పుల ప్రభావాలు.

పేపర్-III

⭐ జనరల్ స్టడీస్- II: పాలన, రాజ్యాంగం, రాజకీయాలు, సామాజిక న్యాయం మరియు అంతర్జాతీయ సంబంధాలు.

⭐ భారత రాజ్యాంగం-చారిత్రక మూలాధారాలు, పరిణామం, లక్షణాలు, సవరణలు, ముఖ్యమైన నిబంధనలు మరియు ప్రాథమిక నిర్మాణం.

⭐ యూనియన్ మరియు రాష్ట్రాల విధులు మరియు బాధ్యతలు, సమాఖ్య నిర్మాణానికి సంబంధించిన సమస్యలు మరియు సవాళ్లు, స్థానిక స్థాయిల వరకు అధికారాలు మరియు ఆర్థికాల పంపిణీ మరియు అందులోని సవాళ్లు.

 ⭐ వివిధ అవయవాల మధ్య అధికారాల విభజన వివాద పరిష్కార విధానాలు మరియు సంస్థల మధ్య ఉంటుంది.

⭐ భారత రాజ్యాంగ పథకాన్ని ఇతర దేశాలతో పోల్చడం.

⭐పార్లమెంట్ మరియు రాష్ట్ర శాసనసభలు-నిర్మాణం, పనితీరు, వ్యాపార నిర్వహణ, అధికారాలు & అధికారాలు మరియు వీటి నుండి ఉత్పన్నమయ్యే సమస్యలు.

⭐కార్యనిర్వాహక మరియు న్యాయవ్యవస్థ-మంత్రిత్వ శాఖలు మరియు ప్రభుత్వ శాఖల నిర్మాణం, సంస్థ మరియు పనితీరు; ఒత్తిడి సమూహాలు మరియు అధికారిక/అనధికారిక సంఘాలు మరియు రాజకీయాల్లో వారి పాత్ర.

⭐ ప్రజాప్రాతినిధ్య చట్టం యొక్క ముఖ్య లక్షణాలు.

⭐ వివిధ రాజ్యాంగ పదవులు, అధికారాలు, విధులు మరియు వివిధ రాజ్యాంగ సంస్థల బాధ్యతలకు నియామకం.

⭐ చట్టబద్ధమైన, నియంత్రణ మరియు వివిధ పాక్షిక-న్యాయ సంస్థలు.

⭐ వివిధ రంగాలలో అభివృద్ధి కోసం ప్రభుత్వ విధానాలు మరియు జోక్యాలు మరియు వాటి రూపకల్పన మరియు అమలు నుండి ఉత్పన్నమయ్యే సమస్యలు.

⭐ అభివృద్ధి ప్రక్రియలు మరియు అభివృద్ధి పరిశ్రమ —NGOలు, SHGలు, వివిధ సమూహాలు మరియు సంఘాలు, దాతలు, స్వచ్ఛంద సంస్థలు, సంస్థాగత మరియు ఇతర వాటాదారుల పాత్ర.

⭐ జనాభాలోని బలహీన వర్గాల కోసం కేంద్రం మరియు రాష్ట్రాలచే సంక్షేమ పథకాలు మరియు ఈ పథకాల పనితీరు; ఈ బలహీన వర్గాల రక్షణ మరియు అభివృద్ధి కోసం ఏర్పాటు చేయబడిన యంత్రాంగాలు, చట్టాలు, సంస్థలు మరియు సంస్థలు.

⭐ ఆరోగ్యం, విద్య, మానవ వనరులకు సంబంధించిన సామాజిక రంగం/సేవల అభివృద్ధి మరియు నిర్వహణకు సంబంధించిన సమస్యలు.

⭐ పేదరికం మరియు ఆకలికి సంబంధించిన సమస్యలు.

⭐ పాలన, పారదర్శకత మరియు జవాబుదారీతనం, ఇ-గవర్నెన్స్ అనువర్తనాలు, నమూనాలు, విజయాలు, పరిమితులు మరియు సంభావ్యత యొక్క ముఖ్యమైన అంశాలు; పౌరుల చార్టర్లు, పారదర్శకత & జవాబుదారీతనం మరియు సంస్థాగత మరియు ఇతర చర్యలు.

⭐ప్రజాస్వామ్యంలో పౌర సేవల పాత్ర.

⭐ భారతదేశం మరియు దాని పొరుగు-సంబంధాలు.

⭐ భారతదేశం మరియు/లేదా భారతదేశ ప్రయోజనాలను ప్రభావితం చేసే ద్వైపాక్షిక, ప్రాంతీయ మరియు ప్రపంచ సమూహాలు మరియు ఒప్పందాలు.

⭐ అభివృద్ధి చెందిన మరియు అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాల విధానాలు మరియు రాజకీయాల ప్రభావం భారతదేశ ప్రయోజనాలపై, భారతీయ డయాస్పోరా.

⭐ ముఖ్యమైన అంతర్జాతీయ సంస్థలు, ఏజెన్సీలు మరియు వాటి నిర్మాణం, ఆదేశం

పేపర్-IV

⭐ జనరల్ స్టడీస్-III: టెక్నాలజీ, ఎకనామిక్ డెవలప్‌మెంట్, బయో డైవర్సిటీ, ఎన్విరాన్‌మెంట్, సెక్యూరిటీ అండ్ డిజాస్టర్ మేనేజ్‌మెంట్

⭐ భారతీయ ఆర్థిక వ్యవస్థ మరియు వనరుల ప్రణాళిక, సమీకరణ, వృద్ధి, అభివృద్ధి మరియు ఉపాధికి సంబంధించిన సమస్యలు.

⭐ సమ్మిళిత వృద్ధి మరియు దాని నుండి ఉత్పన్నమయ్యే సమస్యలు.

⭐ప్రభుత్వ బడ్జెట్.

⭐ దేశంలోని వివిధ ప్రాంతాలలో ప్రధాన పంటలు-పంటల నమూనాలు, - వివిధ రకాల నీటిపారుదల మరియు నీటిపారుదల వ్యవస్థల నిల్వ, రవాణా మరియు వ్యవసాయ ఉత్పత్తుల మార్కెటింగ్ మరియు సమస్యలు మరియు సంబంధిత పరిమితులు; రైతులకు సహాయంగా ఈ-టెక్నాలజీ.

⭐ప్రత్యక్ష మరియు పరోక్ష వ్యవసాయ సబ్సిడీలు మరియు కనీస మద్దతు ధరలకు సంబంధించిన సమస్యలు; ప్రజా పంపిణీ వ్యవస్థ- లక్ష్యాలు, పనితీరు, పరిమితులు, పునరుద్ధరణ; బఫర్ స్టాక్స్ మరియు ఆహార భద్రత సమస్యలు; సాంకేతిక మిషన్లు; జంతువుల పెంపకం యొక్క ఆర్థికశాస్త్రం.

⭐ భారతదేశంలో ఆహార ప్రాసెసింగ్ మరియు సంబంధిత పరిశ్రమలు- స్కోప్' మరియు ప్రాముఖ్యత, స్థానం, అప్‌స్ట్రీమ్ మరియు దిగువ అవసరాలు, సరఫరా గొలుసు నిర్వహణ.

⭐ భారతదేశంలో భూ సంస్కరణలు.

⭐ ఆర్థిక వ్యవస్థపై సరళీకరణ ప్రభావాలు, పారిశ్రామిక విధానంలో మార్పులు మరియు పారిశ్రామిక వృద్ధిపై వాటి ప్రభావాలు.

⭐మౌలిక సదుపాయాలు: ఇంధనం, ఓడరేవులు, రోడ్లు, విమానాశ్రయాలు, రైల్వేలు మొదలైనవి.

⭐పెట్టుబడి నమూనాలు.

⭐ సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ- డెవలప్‌మెంట్స్ మరియు దైనందిన జీవితంలో వాటి అప్లికేషన్లు మరియు ప్రభావాలు.

⭐సైన్స్ & టెక్నాలజీలో భారతీయుల విజయాలు; సాంకేతికత యొక్క స్వదేశీకరణ మరియు కొత్త సాంకేతికతను అభివృద్ధి చేయడం.

⭐IT, స్పేస్, కంప్యూటర్లు, రోబోటిక్స్, నానో-టెక్నాలజీ, బయో-టెక్నాలజీ రంగాలలో అవగాహన మరియు మేధో సంపత్తి హక్కులకు సంబంధించిన సమస్యలపై అవగాహన.

⭐పరిరక్షణ, పర్యావరణ కాలుష్యం మరియు క్షీణత, పర్యావరణ ప్రభావ అంచనా.

⭐విపత్తు మరియు విపత్తు నిర్వహణ.

⭐అభివృద్ధి మరియు తీవ్రవాద వ్యాప్తి మధ్య సంబంధాలు.

⭐అంతర్గత భద్రతకు సవాళ్లను సృష్టించడంలో బాహ్య రాష్ట్ర మరియు రాష్ట్రేతర వ్యక్తుల పాత్ర.

⭐కమ్యూనికేషన్ నెట్‌వర్క్‌ల ద్వారా అంతర్గత భద్రతకు సవాళ్లు, అంతర్గత భద్రతా సవాళ్లలో మీడియా మరియు సోషల్ నెట్‌వర్కింగ్ సైట్‌ల పాత్ర, సైబర్ భద్రత యొక్క ప్రాథమిక అంశాలు; మనీలాండరింగ్ మరియు దాని నివారణ.

⭐సరిహద్దు ప్రాంతాల్లో భద్రతా సవాళ్లు మరియు వాటి నిర్వహణ - ఉగ్రవాదంతో వ్యవస్థీకృత నేరాల అనుసంధానం.

⭐ వివిధ భద్రతా దళాలు మరియు ఏజెన్సీలు మరియు వారి ఆదేశం.

పేపర్ V

⭐జనరల్ స్టడీస్- IV: నీతి, సమగ్రత మరియు ఆప్టిట్యూడ్

⭐ఈ పేపర్‌లో అభ్యర్థుల దృక్పథం మరియు సమగ్రత, ప్రజా జీవితంలో నిస్వార్థత మరియు సమాజంతో వ్యవహరించేటప్పుడు అతను ఎదుర్కొనే వివిధ సమస్యలు మరియు సంఘర్షణలకు సంబంధించిన సమస్యలను పరిష్కరించే విధానం వంటి వాటిని పరీక్షించే ప్రశ్నలు ఉంటాయి. ఈ అంశాలను గుర్తించడానికి ప్రశ్నలు కేస్ స్టడీ విధానాన్ని ఉపయోగించుకోవచ్చు. కింది విస్తృత ప్రాంతాలు కవర్ చేయబడతాయి:

⭐ఎథిక్స్ అండ్ హ్యూమన్ ఇంటర్‌ఫేస్: ఎథిక్స్ ఇన్ హ్యూమన్ ఆక్షన్స్ యొక్క సారాంశం, నిర్ణాయకాలు మరియు పరిణామాలు; నైతికత యొక్క కొలతలు; నీతి - ప్రైవేట్ మరియు పబ్లిక్ సంబంధాలలో. మానవ విలువలు - గొప్ప నాయకులు, సంస్కర్తలు మరియు నిర్వాహకుల జీవితాలు మరియు బోధనల నుండి పాఠాలు; విలువలను పెంపొందించడంలో కుటుంబ సమాజం మరియు విద్యా సంస్థల పాత్ర.

⭐వైఖరి: కంటెంట్, నిర్మాణం, ఫంక్షన్; ఆలోచన మరియు ప్రవర్తనతో దాని ప్రభావం మరియు సంబంధం; నైతిక మరియు రాజకీయ వైఖరులు; సామాజిక ప్రభావం మరియు ఒప్పించడం.

 ⭐సివిల్ సర్వీస్, సమగ్రత, నిష్పక్షపాతత మరియు పక్షపాతరహితం, నిష్పాక్షికత, ప్రజాసేవ పట్ల అంకితభావం, బలహీన వర్గాల పట్ల సానుభూతి, సహనం మరియు కరుణ కోసం ఆప్టిట్యూడ్ మరియు పునాది విలువలు.

⭐ఎమోషనల్ ఇంటెలిజెన్స్-కాన్సెప్ట్స్, మరియు వాటి యుటిలిటీస్ మరియు అడ్మినిస్ట్రేషన్ మరియు గవర్నెన్స్‌లో అప్లికేషన్.

 ⭐భారతదేశం మరియు ప్రపంచం నుండి నైతిక ఆలోచనాపరులు మరియు తత్వవేత్తల సహకారం.

⭐పబ్లిక్ అడ్మినిస్ట్రేషన్‌లో పబ్లిక్/సివిల్ సర్వీస్ విలువలు మరియు నీతి: స్థితి మరియు సమస్యలు; ప్రభుత్వ మరియు ప్రైవేట్ సంస్థలలో నైతిక ఆందోళనలు మరియు సందిగ్ధతలు; నైతిక మార్గదర్శకత్వం యొక్క మూలాలుగా చట్టాలు, నియమాలు, నిబంధనలు మరియు మనస్సాక్షి; జవాబుదారీతనం మరియు నైతిక పాలన; పాలనలో నైతిక మరియు నైతిక విలువలను బలోపేతం చేయడం; అంతర్జాతీయ సంబంధాలు మరియు నిధులలో నైతిక సమస్యలు; కార్పొరేట్ పాలన.

⭐పాలనలో ప్రాబిటీ: పబ్లిక్ సర్వీస్ కాన్సెప్ట్; పాలన మరియు సంభావ్యత యొక్క తాత్విక ఆధారం; ప్రభుత్వంలో సమాచార భాగస్వామ్యం మరియు పారదర్శకత, సమాచార హక్కు, నీతి నియమావళి, ప్రవర్తనా నియమావళి, సిటిజన్ చార్టర్‌లు, పని సంస్కృతి, సేవల నాణ్యత, ప్రజా నిధుల వినియోగం, అవినీతి సవాళ్లు,  పై సమస్యలపై కేస్ స్టడీస్.

 

⭐ UPSC మెయిన్స్ పరీక్ష నమూనా

 

పేపర్	పరీక్ష	పరీక్ష   స్వభావం	పరీక్ష వ్యవధి	మార్కులు
పేపర్ ఎ	తప్పనిసరి భారతీయ భాష	క్వాలిఫైయింగ్	3 గంటలు	300
పేపర్ బి	తప్పనిసరి ఆంగ్ల భాష	క్వాలిఫైయింగ్	3 గంటలు	300
పేపర్ I	వ్యాసం	మెరిట్ ర్యాంకింగ్	3 గంటలు	250
పేపర్ II	జనరల్ స్టడీస్ I	మెరిట్ ర్యాంకింగ్	3 గంటలు	250
పేపర్ III	జనరల్ స్టడీస్ II	మెరిట్ ర్యాంకింగ్	3 గంటలు	250
పేపర్ IV	జనరల్ స్టడీస్ III	మెరిట్ ర్యాంకింగ్	3 గంటలు	250
పేపర్ వి	జనరల్ స్టడీస్ IV	మెరిట్ ర్యాంకింగ్	3 గంటలు	250
పేపర్ VI	ఐచ్ఛిక పేపర్ I	మెరిట్ ర్యాంకింగ్	3 గంటలు	250
పేపర్ VII	ఐచ్ఛిక పేపర్ II	మెరిట్ ర్యాంకింగ్	3 గంటలు	250