రాష్ట్రకూటులు (RASHTRAKUTA DNASTY)
రాష్ట్రకూటులు
మూలం
🍀రాష్ట్రకూటులు తమను తాము సాత్యకి వారసులమని భావించారు.
🍀వారి మూలాల ప్రశ్నపై చరిత్రకారులు విభేదిస్తున్నారు.
🍀చాళుక్యుల సామంతులు అని కొంతమంది చాళుక్య రాజుల శాసనాల ద్వారా తెలుస్తుంది.
🍀రాష్ట్రకూటులు కన్నడ మూలానికి చెందినవారు మరియు వారి మాతృభాష కన్నడ.
రాష్ట్రకూట చక్రవర్తులు
|
రాష్ట్రకూట చక్రవర్తులు (753-982) |
|
|
దంతిదుర్గ |
(735 – 756) |
|
కృష్ణ ఐ |
(756 – 774) |
|
గోవింద II |
(774 - 780) |
|
ధృవ ధరవర్ష |
(780 – 793) |
|
గోవింద III |
(793 – 814) |
|
అమోఘవర్ష |
(814 – 878) |
|
కృష్ణ II |
(878 – 914) |
|
ఇంద్రుడు III |
(914 -929) |
|
అమోఘవర్ష II |
(929 – 930) |
|
గోవింద IV |
(930 – 936) |
|
అమోఘవర్ష III |
(936 – 939) |
|
కృష్ణ III |
(939 – 967) |
|
ఖొట్టిగా అమోఘవర్ష |
(967 – 972) |
|
కర్కా II |
(972 – 973) |
|
ఇంద్ర IV |
(973 – 982) |
వ్యవస్థాపకుడు
దంతివర్మన్ లేదా దంతిదుర్గ (735 - 756)
🍀దంతివర్మన్ లేదా దంతిదుర్గ (735 - 756) రాష్ట్రకూటుల రాజవంశ స్థాపకుడు.
🍀దంతిదుర్గ గోదావరి మరియు విమా మధ్య ఉన్న అన్ని భూభాగాలను ఆక్రమించింది.
🍀చాళుక్య రాజు కీర్తివర్మను ఓడించి కళింగ, కోసల, కంచి, శ్రీశ్రీ, మాళవ, లత మొదలైన ప్రాంతాలను జయించి మహారాష్ట్రను ఆక్రమించాడని చెబుతారు.
పాలకులు
కృష్ణ I (756 - 774)
🍀కృష్ణుడు I దంతిదుర్గ వారసుడు.
🍀చాళుక్యుల ఆధీనంలో ఉన్న భూభాగాలను అతను జయించాడు
🍀కొంకణ్‌ను కూడా ఆక్రమించాడు.
🍀కృష్ణుడు I కూడా వేంగికి చెందిన విష్ణువర్ధనను మరియు మైసూర్ యొక్క గంగా రాజును ఓడించాడు.
🍀అతను కళ మరియు వాస్తుశిల్పానికి గొప్ప పోషకుడు.
🍀ఎల్లోరాలోని కైలాస దేవాలయాన్ని రాష్ట్రకూట రాజు కృష్ణ I నిర్మించారు.
గోవింద II (774 - 780)
🍀కృష్ణ I కుమారుడు గోవింద II విజయం సాధించాడు.
ధ్రువ (780 - 793)
అతను గుర్జార-ప్రతిహార రాజు వత్సస్యరాజు, కంచి పల్లవులు మరియు బెంగాల్ పాల రాజు ధర్మపాలుడిని ఓడించాడు.
గోవింద III (793 - 814)
🍀III గోవింద కుమారుడు ధ్రువుడు సింహాసనాన్ని అధిష్టించాడు.
🍀అతను గొప్ప గుర్జార రాజు నాగభట్ట IIని ఓడించాడు.
🍀పాల రాజు ధర్మపాలుడు మరియు అతని ఆశ్రితుడు చరయుధ్ గోవింద III సహాయం కోరాడు.
🍀అతని రాజ్యం ఉత్తరాన వింధ్య మరియు మాళవ మరియు దక్షిణాన తుంగభద్ర నది వరకు విస్తరించింది.
అమోఘవర్ష I (814- 878 AD)
🍀రాష్ట్రకూట రాజవంశం యొక్క గొప్ప రాజు గోవింద III కుమారుడు అమోఘవర్ష I.
🍀అమోఘవర్ష I మన్యఖేటా (ప్రస్తుతం కర్ణాటక రాష్ట్రంలోని మల్ఖేడ్)లో కొత్త రాజధానిని ఏర్పాటు చేశాడు మరియు అతని పాలనలో బ్రోచ్ రాజ్యానికి అత్యుత్తమ నౌకాశ్రయంగా మారింది.
🍀అమోఘవర్ష I విద్య మరియు సాహిత్యానికి గొప్ప పోషకుడు.
🍀అమోఘవర్షను జైన సన్యాసి అయిన జినసేనుడు జైనమతంలోకి మార్చాడు.
🍀అరబ్ వ్యాపారి అయిన సులేమాన్ తన ఖాతాలో అమోఘవర్ష Iని ప్రపంచంలోని నలుగురు గొప్ప రాజులలో ఒకరిగా పేర్కొన్నాడు, మిగిలిన ముగ్గురు బాగ్దాద్ ఖలీఫా, కాన్స్టాంటినోపుల్ రాజు మరియు చైనా చక్రవర్తి.
🍀అమోఘవర్ష 63 సంవత్సరాలు పరిపాలించాడు.
కృష్ణ II (878 - 914)
🍀అమోఘవర్ష కుమారుడు సింహాసనాన్ని అధిష్టించాడు.
ఇంద్ర III (914 -929)
🍀ఇంద్రుడు III ఒక శక్తివంతమైన రాజు.
🍀మహిపాలుడిని ఓడించి పదవీచ్యుతుడయ్యాడు
కృష్ణ III (939 – 967)
🍀రాష్ట్రకూటుల చివరి శక్తివంతమైన మరియు సమర్థవంతమైన రాజు.
🍀అతను తంజావూరు మరియు కంచిని కూడా జయించడంలో విజయం సాధించాడు.
🍀చోళ రాజ్యానికి చెందిన తమిళ రాజులను ఓడించడంలో విజయం సాధించాడు.
కర్కా (972 – 973)
🍀రాష్ట్రకూట రాజు కర్కను కళ్యాణి చాళుక్య రాజు తైల లేదా తైలప ఓడించి, పదవీచ్యుతుడయ్యాడు.
రాష్ట్రకూటాల పరిపాలన
🍀విభజించబడిన రాష్ట్రాలు (ప్రావిన్సులు) -రాష్ట్రపతిలచే నియంత్రించబడతాయి
🍀రాష్ట్రాలు విషయాలుగా విభజించబడ్డాయి లేదా విషయపతిలచే పరిపాలించబడే జిల్లాలుగా విభజించబడ్డాయి
🍀ఉపవిభాగం భోగపతుల నియంత్రణలో ఉన్న 50 నుండి 70 గ్రామాలతో కూడిన భుక్తి.
🍀గ్రామపెద్దలు గ్రామపరిపాలన చేపట్టారు.
🍀గ్రామ పరిపాలనలో గ్రామ సభలు ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించాయి.
రాష్ట్రకూటుల ఆధ్వర్యంలో సాహిత్యం
🍀రాష్ట్రకూటులు సంస్కృత సాహిత్యాన్ని విస్తృతంగా ఆదరించారు.
🍀త్రివిక్రమ భట్ట నలచంపు రచించాడు.
🍀హలాయుధుడు III కృష్ణుని పాలనలో కవిరహస్యాన్ని రచించాడు .
🍀జినసేనుడు పార్శ్వాభూదయ అనే పార్శ్వుని జీవిత చరిత్రను శ్లోకాలలో రచించాడు.
🍀వివిధ జైన సాధువుల జీవిత కథలను జినసేనుడు ఆదిపురాణాన్ని రచించాడు .
🍀శకటాయన అమోగవృత్తి అనే వ్యాకరణ గ్రంథాన్ని రచించాడు .
🍀వీరాచార్య - ఈ కాలంలోని గొప్ప గణిత శాస్త్రజ్ఞుడు గణితసారం రచించాడు .
🍀రాష్ట్రకూటుల కాలంలో కన్నడ సాహిత్యం ప్రారంభమైంది.
🍀అమోగవర్ష స్వరపరిచిన కవిరాజమార్గం కన్నడ భాషలో తొలి కావ్య రచన.
🍀పంప కన్నడ కవులలో గొప్పవాడు మరియు విక్రమసేనవిజయ అతని ప్రసిద్ధ రచన .
🍀శాంతిపురాణం మరొక ప్రసిద్ధ కన్నడ కవి పొన్న రాసిన మరొక గొప్ప రచన.
రాష్ట్రకూటుల కళ మరియు వాస్తుశిల్పం
ఆర్ట్ అండ్ ఆర్కిటెక్చర్
🍀రాష్ట్రకూటుల కళ మరియు వాస్తుశిల్పం ఎల్లోరా మరియు ఎలిఫెంటాలో చూడవచ్చు.
🍀ఎల్లోరాలోని కైలాసనాథ ఆలయాన్ని కృష్ణుడు నిర్మించాడు.
కైలాసనాథ దేవాలయం
🍀ఈ ఆలయం 200 అడుగుల పొడవు మరియు 100 అడుగుల వెడల్పు మరియు ఎత్తుతో భారీ రాతితో చెక్కబడింది.
🍀స్తంభం యొక్క మధ్య ముఖం ఏనుగులు మరియు సింహాల బొమ్మలను కలిగి ఉంది, ఇది మొత్తం నిర్మాణం వాటి వెనుకభాగంలో ఉందని అభిప్రాయాన్ని ఇస్తుంది.
🍀ఇది మామల్లపురం రథాల శిఖరాన్ని పోలి ఉండే మూడు అంచెల శిఖరం లేదా టవర్‌ని కలిగి ఉంది .
🍀ఆలయం లోపలి భాగంలో 16 చతురస్రాకార స్తంభాలతో కూడిన స్తంభాల హాలు ఉంది.
🍀దుర్గా దేవి యొక్క శిల్పం గేదె రాక్షసుడిని సంహరిస్తున్నట్లుగా చెక్కబడింది.
🍀ఆలయం లోపలి భాగంలో పదహారు చతురస్రాకార స్తంభాలతో కూడిన స్తంభాల హాలు ఉంది.
🍀దుర్గామాత యొక్క శిల్పం గేదె రాక్షసుడిని చంపినట్లు చూపబడింది.
🍀మరొక శిల్పంలో రావణుడు శివుని నివాసమైన కైలాస పర్వతాన్ని ఎత్తే ప్రయత్నం చేస్తున్నాడు.
ఎలిఫెంటా
🍀నిజానికి శ్రీపురి అని పిలువబడే ఎలిఫెంటా బొంబాయికి సమీపంలో ఉన్న ఒక ద్వీపం.
🍀పోర్చుగీస్ వారు ఏనుగు యొక్క భారీ బొమ్మను చూసి ఎలిఫెంటా అని పేరు పెట్టారు.
🍀ఎల్లోరా మరియు ఎలిఫెంటాలోని శిల్పాలకు దగ్గరి పోలికలు ఉన్నాయి.
🍀గర్భగుడి ప్రవేశద్వారం వద్ద ద్వార - పాలకుల భారీ బొమ్మలు ఉన్నాయి .
🍀ఈ ఆలయంలో త్రిమూర్తి అత్యంత అద్భుతమైన వ్యక్తి . ఈ శిల్పం ఆరు మీటర్ల ఎత్తులో ఉంది మరియు శివుని సృష్టికర్త, సంరక్షకుడు మరియు విధ్వంసకం అనే మూడు అంశాలను సూచిస్తుంది.
రాష్ట్రకూటుల ఇతర వాస్తవాలు
🍀వీరి కాలంలో వైష్ణవం మరియు శైవ మతం అభివృద్ధి చెందాయి.
🍀దక్కన్ మరియు అరబ్బుల మధ్య చురుకైన వాణిజ్యం జరిగింది.
🍀వారితో స్నేహాన్ని కొనసాగించడం ద్వారా వారు అరబ్ వాణిజ్యాన్ని ప్రేరేపించారు.
0 Comments